Een man met een missie. Dat is de Amerikaanse chirurg Atul Gwande zeker. Hij wil het aantal medische fouten in operatiekamers van ziekenhuizen terugdringen. Niet alleen in zijn eigen ziekenhuis, maar in de hele wereld (via de WHO). Gawande wil zijn doel bereiken door het gebruik van checklists in ziekenhuizen te propageren. Zijn boek The Checklist Manifesto beschrijft de ontwikkeling van een checklist en de test daarvan in tientallen ziekenhuizen over de hele wereld. Het boek is aan te raden voor iedereen die de kwaliteit van het professionele handelen wil verbeteren – in welk werkveld dan ook
Fouten worden gemaakt
Medische missers in ziekenhuizen zijn geen uitzondering. Afhankelijk van de aandoening, krijgt 30% tot 60% van de patiënten een onvolledige of onjuiste behandeling. Op de intensive care ondervindt ongeveer de helft van de patiënten een complicatie, voor een deel met dodelijke afloop. Bij veel van deze missers is er sprake van een infectie, veroorzaakt door een verontreinigd instrument, of doordat de antibiotica te vroeg wordt toegediend, of door een andere eenvoudig te vermijden fout. Atul Gawande geeft daarvan vele voorbeelden in zijn boek.
Complexiteit maakt dat fouten eenvoudig gemaakt worden
Een fout is snel gemaakt.
Here, then, is the fundamental puzzle of modern medical care: you have a desperately sick patient and in order to have a chance of saving him you have to get the knowledge right and then you have to make sure that the 178 daily tasks that follow are done correctly – despite some monitor’s alarm going off for God knows what reason, despite the patient in the next bed crashing, despite a nurse poking his head around the curtain to ask whether someone could help “get this lady’s chest open.” (p.28)
In zijn boek beschrijft Gawande zijn zoektocht naar de juiste checklist. In de bouwwereld leert hij dat er twee soorten checklists bestaan (1) een taken-checklist die nauwkeurig toeziet dat alles gedaan is volgens afspraak; (2) een communicatie-checklist die regelt wie-wanneer-met-wie moet communiceren, ook/vooral voor als het mis gaat: ‘just to have people stop and talk’. Van de luchtvaartindustrie leert hij dat een checklist erg nauw komt: kort, bondig, heldere taal, en logisch te volgen. Dat vergt veel testen, in de praktijk of in een simulatie.
De checklist maken is nog relatief eenvoudig
In zijn boek beschrijft Gawande zijn zoektocht naar de juiste checklist. In de bouwwereld leert hij dat er twee soorten checklists bestaan (1) een taken-checklist die nauwkeurig toeziet dat alles gedaan is volgens afspraak; (2) een communicatie-checklist die regelt wie-wanneer-met-wie moet communiceren, ook/vooral voor als het mis gaat: ‘just to have people stop and talk’. Van de luchtvaartindustrie leert hij dat een checklist erg nauw komt: kort, bondig, heldere taal, en logisch te volgen. Dat vergt veel testen, in de praktijk of in een simulatie.
De checklist in de praktijk brengen is lastiger
De grootste opgave volgt als de checklist klaar is: het invoeren van de checklist in een professionele organisatie. Dat is niet eenvoudig, want professionals zijn gesteld op autonomie en zien een checklist als dom werk (beneden hun stand).
Het domme werk uit de weg ruimen
But what you find, when a checklist is well made, is exactly the opposite. The checklist gets the dumb stuff out of the way, the routines your brain shouldn’t have to occupy itself with. (p.177)
Professionaliteit heeft volgens Gawande vier kenmerken: (a) onzelfzuchtig (b) vaardig (c) verantwoordelijk (d) discipline. Vooral het ontbreken van discipline zit het invoeren van een checklist in de weg:
Discipline is lastig op te brengen
Discipline is hard – harder than trustworthiness and skill and perhaps even than selflessness. We are by nature flawed and inconstant creatures. We can’t even keep from snacking between meals. We are not built for discipline. We are built for novelty and excitement, not for careful attention to detail. Discipline is something we have to work at. (p.183)
Maar toch: het werkt!
De introductie van de checklist in acht ziekenhuizen, verspreid over de wereld, heeft de complicaties teruggebracht van 11,0% naar 7,0% en het dodental van 1,5% naar 0,8%. Dat laatste is, op de ongeveer 4000 patiënten in het onderzoek, 28 doden minder.
Ook interessant: na een pilotstudie gaf 20% van de deelnemende medische staf aan dat de gebruikte checklist te ingewikkeld was. Maar, op de vraag of ze zouden willen dat de checklist gebruikt wordt als ze zelf op de operatietafel liggen, gaf 93% als antwoord: ja!
Bronnen:
Atul Gawande (2009). The Checklist Manifesto – how to get things right. New York: Metropolitan Books.
Haynes, A.B., Weiser, T.G., Berry, W.R., Lipsitz, S.R., Breizat, A.-H.S., Dellinger, E.P., Herbosa, T., Joseph, S., Kibatala, P.L., & Lapitan, M.C.M. (2009). A surgical safety checklist to reduce morbidity and mortality in a global population. New England journal of medicine, 360(5), 491-499.
Geef een reactie